Over ontluikend groen en sluipende besluitvorming
Ontstemde burgers, bestaan die nog?
Nog 9 jaar en België viert zijn tweede eeuwfeest. Ooit was het een jonge, unitaire natie, qua democratisch gehalte nog sterk gedrenkt in de geplogenheden van de 18de eeuw. Je zou denken dat de ‘democratie’ van toen in twee eeuwen wel tot volwassenheid is gekomen. Niet dat het volk beslist, maar dat de burger inzicht heeft in en controle op wat er voor hem beslist wordt. Op het lokale niveau, waar we dicht bij mekaar zitten en de lijnen kort zijn, zou men dat anno 2021 mogen verwachten. Niet dus, of toch zeker niet altijd. Nog altijd worden er verdoken beslissingen genomen, boven onze hoofden, onder de radar, achter de coulissen en allicht voor het gemak.
Om een som van redenen is ons afvalbeleid een ‘hot item’ in de politiek en de publieke opinie. Het plaatselijk containerpark – recyclagepark, pardon – neemt daarin een aparte plaats in. Het is zowel een bron van vreugde als van ergernis. Misschien komt dat omdat het concept nogal onlogisch lijkt. Meestal betaal je om iets te krijgen, maar hier betaal je als je er dingen naartoe brengt.
Het containerpark wordt uitgebaat door IOK-Afval, een intercommunale, maar wordt toch als echt Geels aanzien. Daar zit iets in, want sommige tarieven wijken al sinds den beginne af van wat gebruikelijk is op de andere IOK-recyclageparken en het zijn afwijkingen op zijn Geels: goedkoper dan elders. Dat IOK-Afval naar een harmonisering van die tarieven streeft en de Gelenaar voor sommige afvalstromen ooit meer zal gaan betalen, is al lang geen geheim meer. Verwacht wordt dat de ingebruikname van een nieuw recyclagepark (aan Winkelom) allicht nieuwe tarieven met zich zal brengen. Of gebeurt dat al wanneer we op kortere termijn de tussenoplossing aansnijden: een containerpark voor een beperkt aantal afvalfracties op het domein van Kievermont? Toen de gemeenteraad eind 2020 de belastingen en retributies voor 2021 stemde, bleken de tarieven van het containerpark in elk geval onveranderd. En toch…
Oei, zo ineens?
Een Gelenaar die zich begin januari van een aantal zakken tuinafval wou ontdoen, kreeg naast de beste wensen ook een rekening gepresenteerd. Een paar euro, maar geheel onverwacht, want het was tuinafval waarvoor hij nooit had moeten betalen. Nu wel, niks aan te doen. Of wij van de Brugpartij dat op de gemeenteraad mee hadden goedgekeurd, wou de man weten. Nee, want zoals gezegd: de tarieven waren onveranderd gebleven. Bovendien heeft het stadsbestuur, dat tegenwoordig zeer actief is op het communicatiefront en een pers- of Facebookbericht durft uitsturen als de kat van de burgemeester heeft gejongd, hierover geen enkele mededeling of aankondiging gedaan.
De man hield voet bij stuk: het tarief is wél veranderd. Dan maar een mondelinge vraag gesteld aan Bart Julliams (schepen van Ruimtelijk Beleid, Klimaat en Duurzaamheid, Trage Wegen, Vergunningen en Stadsontwikkeling) op de gemeenteraadszitting van begin februari. Hoe zit het, Bart: wordt het aanleveren van snoeiafval op korte termijn betalend of niet, of is er ondertussen misschien zelfs al iets veranderd?
De schepen vond het een fijne vraag zo op het einde van de zitting, en zou zijn best doen om ze voor de vuist weg te beantwoorden. De tarieven zijn niet veranderd, bevestigde hij. Alleen werd de definitie van snoeiafval wat duidelijker afgelijnd, want sommige mensen blijken het verschil tussen snoeihout en tuinafval niet te kennen. Snoeihout (takken) is gratis, tuinafval is al langer betalend vanaf 100 liter. “In de nieuwe definitie zijn bladeren en boomvruchten – meestal eikels – gratis geworden”, hoorden we de schepen nog zeggen. Er zou nu dus meer groenafval gratis ingeleverd kunnen worden. Ook over de verhuis van die fractie naar Kievermont liet de schepen zijn licht schijnen: die zou nog voor dit jaar zijn en het is “zeker niet de bedoeling daar een kostenverhoging aan te koppelen voor welke fractie dan ook”. De harmonisering (lees: stijging) van de tarieven die Dirk Kennis ook in zijn vraag had gestopt, stelde Bart Julliams voor volgend jaar in het vooruitzicht. De schepen sloot af: “De fracties rond tuinafval zijn allemaal dezelfde gebleven.” We citeren dit letterlijk, maar denken dat hij ‘de tarieven’ bedoelde, anders zou er van een bewuste leugen sprake zijn. Julliams zou het niettemin allemaal nog eens nakijken en de correcte info nasturen.
Onze fractieleider, die zich op dat moment afvroeg waar die man met zijn betalend tuinafval het in godsnaam over gehad kon hebben, zei dat hij dat enkel moest doen als de situatie anders was dan de schepen voor de vuist weg had geschetst.
Ja, maar nee…
Dat blijkt ze inderdaad te zijn. Enkele dagen later ontvingen de raadsleden namelijk een document getiteld “Verantwoording wijziging tarief groenafval”. Wijziging tarief? Die was er toch niet geweest? Nee, maar ja, het zit namelijk zo…
Snoeihout blijft gratis, maar de definitie werd verengd tot louter “houtige takken van loofbomen, naaldbomen en heesters”. Minstens 1 cm dik bij de snede en maximaal 20 cm op hun dikste punt, ook maximaal 2 meter lang. Wat nadrukkelijk niet langer als snoeihout wordt aanzien, zijn “haagscheersel, riet, bamboe, bladeren en boomvruchten”. Dat valt nu onder tuinafval en kun je gratis inleveren tot 100 liter. Vanaf 100 liter begint het geld te kosten. Er kunnen vanaf begin dit jaar dus minder fracties groenafval gratis aangeboden worden, en dat heeft die man begin januari tot zijn verbouwereerdheid ondervonden.
Ondertussen was er ook al een uitgebreide discussie op de FB-pagina “Ge zijt van Geel als…”, waar heel wat mensen zich voor schut gezet voelden met onvoorziene rekeningen die opliepen tot 36 euro. Om maar te zeggen: het snoeiseizoen is begonnen.
Composteer het zelf!
Maar de verantwoording, het waarom? Wel, we lezen dat snoeiafval door de IOK altijd zo eng werd gedefinieerd, maar dat het stadsbestuur van Geel “enkele legislaturen geleden” het inleveren van haagscheersel, boomvruchten en bladeren bij wijze van uitzondering gratis heeft gemaakt. We gaan hier dus terug naar de tijd van Frans Peeters. Hij besliste dit “op vraag van ontstemde burgers”, lezen we in de verantwoordingsnota. In die tijd stond het thuiscomposteren nog niet ver, argumenteert het stadsbestuur nu, maar vandaag is dat sterk ingeburgerd. Daarom wil het stadsbestuur “de tuineigenaars in de richting van kringlooptuinieren sturen”. Dat men snoeihout nog altijd gratis aanvaardt, komt omdat niet iedereen over een hakselaar beschikt om dat hout voor compostering geschikt te maken.
De stem van de burger?
Daar zit een zekere logica in. Maar het initiatief tot deze wijziging is kennelijk niet van het bestuur zelf gekomen. Het is IOK-Afval die voorstelde het Geelse reglement te wijzigen. Op 23 juni 2020 ging het schepencollege daar principieel mee akkoord en op 3 augustus keurde het de reglementswijziging goed. Geen haan die erover kraaide.
Het gewijzigde reglement kwam in december voor de gemeenteraad zonder ook maar één verwijzing naar die wijziging. Het verantwoordingsdocument dat de raadsleden nu nagestuurd kregen, zat toen niet bij de bijlagen. Er is geen communicatie over de verandering, tenzij foute (de bewering op de gemeenteraad dat bladeren en boomvruchten gratis zijn geworden, terwijl ze net betalend werden). Die wijziging moet men dan maar aan den lijve ondervinden als men nog eens naar het containerpark gaat…
Nu en dan hangt er lente in de lucht. We gaan weer in de tuin werken, we gaan snoeien, we gaan scheren en de bodem van dood gebladerte verlossen. Het snoeisel van je klimopwal, je beukenhaag, je coniferen, je bamboe en je riet… voor wie niet in de gelegenheid is om zelf te composteren, blijft het containerpark the place to go. Daar zal je ervaren dat de tijd van Frans Peeters nu écht wel voorbij is. Zijn er nog ontstemde burgers? In deze kwestie heeft de burger letterlijk geen stem gekregen. Sluipende besluitvorming, heet dat. We zijn er geen fan van…